تفاوت شالازیون و گل مژه چیست؟ شاید برای شما اتفاق افتاده باشد که وقتی صبح از خواب بیدار میشوید، ناگهان متوجه تودهای کوچک اما آزاردهنده روی پلکتان شوید. آیا با یک گل مژه دردناک مواجه هستید یا شالازیون بیدرد است؟ این دو مشکل چشمی در ظاهر شبیه به هم هستند، اما تفاوتهای مهمی در علت، علائم و روند درمان دارند. شالازیون زمانی شکل میگیرد که غدههای چربی لبه پلک مسدود شده و محتویات آن به بافت اطراف نشت میکند و یک التهاب مزمن و بیدرد بهوجود میآورد. گل مژه نتیجه یک عفونت حاد و دردناک همین غدههاست که به شکل آبسه کوچک ظاهر میشود. شناخت تفاوت گل مژه و شالازیون از نگرانیهای بیمورد جلوگیری کرده و مسیر درمان را بسیار سادهتر میکند.
فهرست مطالب
بررسی تفاوت شالازیون و گل مژه
گل مژه و شالازیون هر دو به شکل برآمدگی روی پلک ظاهر میشوند اما تفاوتهای مشخصی دارند. گل مژه یک عفونت حاد و دردناک است که با وجود چرک، خارش، آبریزش چشم، حساسیت به نور و تورم واضح پلک همراه است. شالازیون ناشی از انسداد غدد چربی و بدون عفونت بوده و بیشتر به صورت تودهای بدون درد و سفت ظاهر میشود که در مراحل اولیه فقط تورم خفیف دارد. گاهی انسداد غدد در شالازیون زمینهساز ایجاد گل مژه میشود.
شالازیون چشم
شالازیون عارضهای است که در اثر انسداد غدد چربی کوچک پلک (میبومین) ایجاد میشود و به شکل یک برآمدگی یا تودهی سفت و بدون درد در داخل پلک ظاهر میگردد. البته، ممکن است به مرور بزرگتر شده و ناراحتی ایجاد کند.
علل بروز شالازیون چشم
علت بروز شالازیون چشم یا توده پلک به انسداد غدد میبومین در پلک مربوط میشود؛ این غدد مسئول ترشح چربی هستند که لایه محافظ اشک را تشکیل میدهد و از خشک شدن سطح چشم جلوگیری میکند. زمانی که این غدد مسدود میشوند، چربی داخل آنها تجمع یافته و به مرور باعث التهاب و ایجاد کیست بدون درد پلک میشود. عوامل متعددی در انسداد این غدد نقش دارند، از جمله:
- عفونتهای باکتریایی: التهاب پلک ناشی از عفونت ممکن است مجاری خروجی غدد را مسدود کند.
- اختلالات پوستی مانند آکنه و روزاسه: این مشکلات با افزایش ترشح چربی و التهاب، زمینهساز انسداد غدد میشوند.
- عدم رعایت بهداشت پلک: تجمع چربی، گردوغبار و مواد آرایشی پاکنشده در اطراف پلک به بسته شدن مجاری غدد منجر خواهد شد.
- حساسیتهای چشمی یا محیطی: واکنشهای آلرژیک باعث تحریک بافت پلک و تورم غدد میشوند.
علائم شالازیون چشم
علائم تشخیص شالازیون شامل موارد زیر است:
- برآمدگی سفت در پلک: ظاهر شدن یک توده برجسته که بهمرور قابل لمس میشود.
- تورم و قرمزی: التهاب بافت اطراف توده موجب باعث قرمزی و ورم میگردد.
- احساس درد یا ناراحتی: مهمترین تفاوت شالازیون و گل مژه این است که شالازیون بدون درد است.
- خارش یا سوزش چشم: تحریک چشم، احساس خارش یا سوزش بهوجود میآورد.
- تاری دید: اگر توده بزرگ باشد، با فشار روی قرنیه ممکن است باعث تاری دید موقت شود.
درمان شالازیون چشم
بیشتر شالازیونها را میتوان در خانه درمان کرد و طی یک ماه یا کمتر بهبود پیدا میکنند. مهمترین روش درمان خانگی استفاده منظم از کمپرس گرم است؛ بدین صورت که یک دستمال تمیز را در آب داغ خیس کنید و ۳ تا ۵ بار در روز، هر بار ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روی پلک قرار دهید. این کار باعث باز شدن غده چربی مسدود شده و تخلیه آن میشود. پس از کمپرس گرم، ماساژ ملایم پلک با انگشتان تمیز به مدت چند دقیقه برای تخلیه بهتر مفید است. در این مدت بهتر است از لمس غیرضروری چشم، آرایش و لنزهای تماسی خودداری کنید تا احتمال تحریک یا عفونت کمتر شود.
درمانهای بدون نسخه و دارویی
تفاوت شالازیون و گل مژه از جهت روشهای درمانی قابل بررسی است. برای کاهش التهاب و پیشگیری از عفونت، میتوان از پمادها، محلولها یا پدهای چشمی بدون نسخه برای درمان شالازیون استفاده کرد. این محصولات به تسکین ناراحتی کمک میکنند و در بهبود شالازیون موثر هستند. در صورت مشاهده علائم عفونت پلک یا عدم بهبود، مراجعه به داروساز یا پزشک توصیه میشود. در مواردی که عفونت وجود دارد، پزشک آنتیبیوتیک موضعی یا خوراکی تجویز میکند تا فرآیند بهبود سریعتر شود.
درمانهای پزشکی تخصصی
اگر شالازیون بسیار متورم باشد یا پس از چند هفته درمان خانگی بهبود پیدا نکند، پزشک از تزریق استروئید (کورتیزون) برای کاهش تورم استفاده میکند. در مواردی که شالازیون بزرگ شده یا باعث اختلال در بینایی شود، نیاز به جراحی تخلیه آن خواهد بود. درمان شالازیون با جراحی از طریق بیحسی موضعی و به صورت سرپایی انجام میشود. اگر شالازیون مکررا عود کند، پزشک نمونهای از بافت آن را برای بررسیهای بیشتر به آزمایشگاه ارسال میکند تا مشکلات جدیتر رد شوند.
گل مژه
گل مژه، برآمدگیهای کوچک، قرمز و دردناکی هستند که شبیه جوش بوده و در لبه خارجی یا داخلی پلک ظاهر میشوند. این عارضه ناشی از عفونت غدد چربی پلک است که توسط باکتری استافیلوکوک ایجاد میشود. گل مژه بهعنوان بیماری غده میبومین، میبومیتیس، میبومیانتیس یا بلفاریتیس نیز معرفی میشود.
گل مژه یکی از بیماریهای شایع چشم است که افراد در هر سنی را مبتلا میکند. تماس دستهای آلوده با چشم و التهاب لبه پلک از مهمترین عوامل ایجاد آن هستند. تجربهها نشان داده است که سرما و هوای سرد نیز در بروز گل مژه نقش دارند.
علل بروز گل مژه
در ادامه پرداختن به بحث تفاوت شالازیون و گل مژه باید نگاهی به علت گل مژه انداخت. مهمترین عامل ایجاد گل مژه، باکتری استافیلوکوکوس اورئوس است که باعث بلفاریت و گل مژه میشود. علاوه بر عفونت باکتریایی، انسداد غدد چربی در امتداد پلک نیز منجر به ایجاد گل مژه خواهد شد. عوامل دیگری که در بروز گل مژه نقش دارند شامل آلرژی، کنهها، شپش، خشکی چشم، پوستهپوسته شدن پوست، شوره سر، اختلال عملکرد غدد میبومین (MGD)، روزاسه (یک بیماری پوستی که باعث سرخ شدن پوست میشود) و درماتیت سبورئیک، بیماری پوستی با لکههای قرمز و پوسته پوسته، هستند. شرایطی مانند دیابت، پوست خشک، تغییرات هورمونی، کلسترول بالا، استفاده از لنزهای تماسی و مصرف قطرهها یا لوازم آرایشی آلوده نیز موجب مسدود شدن غدد چربی و در نتیجه گل مژه میگردند.
علائم گل مژه
وقتی برای نخستینبار به گل مژه دچار میشوید، احتمالا چیزی در مورد تفاوت گل مژه با شالازیون نمیدانید و نگرانی زیادی پیدا میکنید. تفاوت شالازیون و گل مژه این است که در مورد گلمژه، در ناحیه پلک احساس ناراحتی، قرمزی و درد خواهید داشت. حتی با سرعت پیشرفت علائم، مشکل جدیتر خواهد شد.
- درد یا تیر کشیدن در ناحیه چشم
- تورم موضعی پلک که گاهی باعث سنگینی چشم میشود
- افزایش غیرعادی اشک یا ریزش مداوم آب از چشم
- پوستهپوسته شدن لبههای پلک، بهویژه پس از خواب
- خارش، سوزش یا احساس گزگز در پلک
- حساسیت به نور شدید، بهطوری که نگاه کردن به منابع نور برای شما آزاردهنده میشود
- احساس وجود جسم خارجی در چشم، انگار چیزی داخل آن گیر کرده باشد
نکته مهم: اگر برآمدگی روی پلک دردناک نباشد، احتمالا به جای گل مژه، دچار التهاب مزمن پلک یا یک کیست ساده شده باشید. غالبا روش درمان متفاوت است و مدت زمانی طول میکشد تا بهبودی حاصل شود.
درمان گل مژه
در رابطه با بحث تفاوت شالازیون و گل مژه، باید به این موضوع اشاره داشته باشیم که گل مژه بدون نیاز به درمان خاصی و بهصورت خودبهخود بهبود پیدا میکند. اما با رعایت چند نکته ساده مراقبتی، میتوان روند بهبودی را سریعتر و راحتتر کرد.
درمان گل مژه با کمپرس گرم | گرمای ملایم به باز شدن غدد چربی مسدود شده کمک میکند و باعث میشود چرک راحتتر تخلیه شود. یک حوله یا پارچه تمیز را با آب گرم مرطوب کرده و به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه، چند بار در روز روی چشم قرار دهید. |
شستوشوی پلک با صابون ملایم | برای پاکسازی پلک، میتوانید از شامپو بچه رقیقشده یا محلول نمکی استفاده کنید. این کار به جهت کاهش باکتریها و تخلیه راحتتر گل مژه مفید است. |
رعایت بهداشت دستها | قبل و بعد از لمس ناحیه چشم، دستها را با آب و صابون بشویید. از وسایل شخصی دیگران مانند حوله استفاده نکنید. |
کیسه چای سیاه گرم | کیسه چای خاصیت ضدباکتری دارد و برای کاهش التهاب عالی است. آن را در آب جوش بگذارید، کمی خنک کنید و ۵ تا ۱۰ دقیقه روی پلک بگذارید. برای هر چشم، کیسه جداگانه استفاده شود. |
اجتناب از آرایش چشم | در دوران گل مژه، آرایش نکنید تا از تحریک و انتقال عفونت جلوگیری شود. |
عدم استفاده از لنز تماسی | برای جلوگیری از گسترش عفونت، بهجای لنز، از عینک استفاده کنید. |
ماساژ ملایم ناحیه پس از کمپرس گرم | با دست تمیز یا دستمال مرطوب، بهآرامی پلک را ماساژ دهید تا چرک تخلیه شود. اگر درد زیادی داشت، ماساژ را متوقف کنید. |
وازلین یا ژل پترولیوم | میتوان مقدار کمی وازلین روی ناحیه گل مژه زد تا پوست را مرطوب نگه دارد و از تحریک بیشتر جلوگیری کند. در صورت تمایل، با چند قطره آبلیمو مخلوط و پس از یک ساعت شسته شود. |
اگر گل مژه به درمانهای خانگی پاسخ ندهد یا علائم شدیدتر شوند مانند تورم زیاد، درد شدید یا اختلال در بینایی، حتما به چشمپزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است:
- پماد یا قطره آنتیبیوتیک برای کنترل عفونت تجویز کند
- تزریق استروئید برای کاهش التهاب انجام دهد
- تخلیه گل مژه را در صورت لزوم (بهویژه در موارد شدید یا داخلی) انجام دهد
در حالت معمول، گل مژه طی ۳ روز ورم میکند و با باز شدن مجرا، چرک خارج شده و بهبودی بین ۷ تا ۱۰ روز حاصل میشود.
مقایسه تفاوت های شالازیون و گل مژه
مهمترین تفاوت شالازیون و گل مژه در ماهیت آنها است. گل مژه یک بیماری عفونی است، در حالی که شالازیون غیرعفونی بوده و به دلیل انسداد غدد چربی پلک ایجاد میشود. این تفاوت شالازیون و گل مژه، نوع درمان و شدت علائم را تحت تأثیر قرار میدهد. گل مژه به علت ورود باکتریها به فولیکول مژه یا غدد چربی اطراف پلک به وجود میآید. در مقابل، شالازیون زمانی شکل میگیرد که غدد ترشحکننده چربی (غدد میبومین) بسته شده و چربی در آن ناحیه تجمع پیدا میکند.
تفاوت شالازیون و گل مژه از نظر علائم ظاهری و بالینی
گل مژه به صورت یک برجستگی قرمز و دردناک روی پلک ظاهر میشود و یک نقطه چرکی نیز در مرکز آن دیده میشود. این ضایعه باعث درد، خارش، تورم، اشکریزش و حساسیت به نور میشود. شالازیون دردناک نیست و بیشتر به شکل یک توده یا برجستگی سفت و بدون التهاب شدید در پلک دیده میشود.
تفاوت شالازیون و گل مژه از نظر روند بهبودی و درمان اولیه
هر دو ضایعه خود به خود در طی چند روز تا چند هفته بهبود پیدا میکنند. استفاده از کمپرس گرم چند بار در روز برای تسریع روند درمان موثر است. در مورد گل مژه، کمپرس گرم موجب نرم شدن چرک و تخلیه طبیعی آن میشود. برای درمان شالازیون نیز کمپرس گرم همراه با ماساژ ملایمف غدد بستهشده را باز میکند.
نکته مهم
در هیچ حالتی نباید گل مژه یا شالازیون را فشار دهید یا دستکاری کنید. اگرچه ظاهر گل مژه شبیه به جوش است و ممکن است فرد را وسوسه به تخلیه آن کند اما این کار باعث بدتر شدن عفونت یا آسیب به پلک میشود. رعایت بهداشت دستها و چشمها و استفاده از کمپرس گرم، بهترین راه برای درمان این دو وضعیت در خانه است.
سخن پایانی
اگر ضایعه ایجاد شده در چشم پس از چند روز بهبود نیافت، بزرگتر یا دردناکتر شد، خونریزی کرد یا بینایی را تحت تأثیر قرار داد، حتما حتما به پزشک مراجعه به پزشک کنید. در مورد گل مژه، اگر بهصورت مزمن باقی بماند یا دردناک باشد، نیاز به تخلیه توسط پزشک دارد. شالازیون هم اگر پس از چند هفته برطرف نشود، درمانهایی مثل تزریق استروئید یا حتی جراحی نیاز دارد. شناخت تفاوت شالازیون و گل مژه روند درمان را تسریع میکند.