پرش پلک
پرش پلک چشم که به آن پریدن پلک نیز می‌گویند، یک گرفتگی غیر قابل کنترل در قسمت ماهیچه‌‌های پلک است. در علم پزشکی به پرش پلک اصطلاحا مایوکیمیا نیز گفته می‌شود. در اغلب موارد، این مشکل تنها چندین دقیقه طول می‌کشد، ولی گاهی اوقات احتمال دارد تا روزها و یا زمانی بسیار بیشتر ادامه داشته باشد.
احتمال دارد علل گوناگونی سبب پرش پلک شوند. گاهی احتمال دارد یک وضعیت روانی همچون عصبانیت بیش از حد موجب این مورد شود یا اینکه، تحمل درد فیزیکی بسیار سبب این واکنش در قسمت عضلات پلک چشم شود. یکی از مواردی که در رابطه با پرش پلک وجود دارد این است که شخص هنگامی دچار پرش می‌شود، فکر می‌کند که اطرافیان متوجه این پرش او هستند و این در صورتی است که در اغلب موارد این موضوع به آسانی به وسیله دیگران قابل مشاهده نیست.
بعضی وقت‌ها چشم‌های انسان‌ها دچار پرش‌هایی می‌شود که کنترل نمودن آن دست خودشان نیست؛ که پزشکان در این حالت می‌گویند دچار پرش پلک شده‌ایم. در یک شکل ساده، پرش پلک به دلیل انقباضات جزئی اتفاق می‌افتد ولی بعضا شدت آن به اندازه‌ای است که برای شخص آزار دهنده می‌شود.
اگر چشم مبتلا به پرش شود، نبایستی بترسید چرا که در بیشتر اوقات پریدن آن علت خاصی ندارد و ریشه اصلی آن معمولا عصبی است. البته این موضوع در موارد معدودی نیز خطرناک است و اگر طولانی شود، بایستی جهت بررسی و درمانش به متخصص مراجعه کنید.
علت پرش پلک
بلفارواسپاسم
رایج‌ترین نوع پرش مزمن، بیماری ای به اسم بلفارو اسپاسم خوش‌خیم است. این بیماری در ابتدا احتمال دارد همچون پریدن پلک ظاهر شود ولی اگر برای درمان آن کاری نکنید، رفته رفته بدتر خواهد شد.
در بعضی موارد این اسپاسم‌ها، آن قدری زیاد و شدید می‌شوند که سبب بسته شدن چشم به صورت کامل حتی تا چند ساعت می‌شوند! درگیری هر دو چشم، پلک زدن مداوم و… نشانه‌های بلفارواسپاسم هستند.
همی فاسیال
اسپاسم نیمه صورت یا همی فاسیال یکی از دیگر مشکلات پرش است. این مشکل یک اختلال عصبی بسیار نادر است و بخاطر تحریک عصب صورت می‌گیرد. این موضوع نخست با اسپاسم عضلات صورت شروع می‌شود و در پایان در صورت انجام ندادن درمان، عضلان دهان و فک را هم در بر می‌گیرد. دلیل پریدن پلک چشم چپ به طور معمول به علت همی فاسیال است.
استرس
استرس یکی از مرسوم‌ترین علل پرش چشم است. انجام یوگا، تمرینات هوازی منظم، وقت گذرانی خانواده و سبک نمودن برنامه‌ی روزانه و وقت بیشتر جهت استراحت، از جمله موارد پیشنهادی جهت کاهش استرس بوده و به از بین رفتن پرش پلک کمک خواهد نمود.
خستگی
کمبود خواب که احتمال دارد به علت استرس ایجاد شده و یا دلیل دیگری داشته باشد، می‌تواند ایجاد پرش را تحریک نماید.
خستگی چشم
خستگی چشم به دلیل کار کردن زیاد با لپتاپ و کامپیوتر یا گوشی‌های تلفن یکی از دلایل رایج پرش پلک است. در زمان کار با ابزار دیجیتال روش 20 – 20 را اجرا نمایید. به این معنا که هر 20 دقیقه از صفحه مانیتور چشم برداشته و به مدت زمان 20 ثانیه به نقطه‌ای در دور دست (حداقل فاصله‌ی 6 متری) خیره شوید. انجام دادن این امر خستگی چشم که دلیل تحریک کننده‌ی بروز پرش است را کاهش می‌دهد.
کافئین
مصرف محصولات دارای کافئین نیز عامل تحریک کننده‌ی پرش چشم به شمار می‌رود. برای حل مشکل به مدت 1 و یا 2 هفته مصرف نمودن چای، قهوه را متوقف نموده و یا انواع بدون کافئین آن را مصرف نمایید.
مصرف الکل
اگر پس از مصرف نوشیدنی‌های دارای الکل دچار پرش پلک شدید، بایستی مصرف آن را متوقف نمایید. زیرا که مصرف این ماده سبب ایجاد آن شده است. هرچند که بطور کلی مصرف این ماده بسیار مضر است و بایستی از مصرف آن خودداری نمود.
خشکی چشم
تعداد زیادی از افراد به ویژه پس از سن 50 سال به خشکی چشم مبتلا می‌شوند. این موضوع مخصوصا در بین افرادی که با رایانه و مانیتور کار می‌کنند، یا داروهای خاصی همچون آنتی هیستامین‌ها مصرف می‌کنند، از لنزهای تماسی استفاده می‌کنند و یا بسیار الکل مصرف می‌کنند، بسیار رایج‌تر از دیگر اشخاص است.
مشکلات تغذیه‌ای
بعضی گزارش‌ها و تحقیقات نشان دهنده این است که کمبود بعضی از مواد مثل منیزیم می‌تواند به اسپاسم پلک سبب شود. این موارد ذکر شده را با قاطعیت نمی‌توان تایید نمود، اما می‌توان از آنها به عنوان یکی از علل احتمالی ایجاد پرش چشم یاد کرد.
حساسیت‌ها
افراد مبتلا به آلرژی چشمی، مبتلا به خارش و تورم چشم و آبریزش آن می‌شوند. کسی که آلرژی دارد معمولا چشم را زیاد می مالد و همین مورد باعث ترشح هیستامین می‌شود و پرش پلک رخ می‌دهد.
در بعضی از اوقات قطره‌های چشمی که جهت کاهش علائم حساسیت ساخته شده‌اند، کمک کننده خواهند بود. ولی آنتی هیستامین موجود در آنها سبب خشکی چشم می‌شود. قبل از مصرف هر ماده‌ای اگر علائم پرش چشم دارید با پزشک مشورت نمایید.
دیگر دلایل پرش چشم
به جز نکاتی که گفته شد، علل دیگری نیز هستند که سبب پرش پلک می‌شوند که عبارتند از:
* خراشیدگی قرنیه
* برگشتن پلک به طرف داخل
* رشد مژه ها به طرف داخل چشم
* التهاب پلک
* دیسکینزی تاخیری؛ گونه‌ای از اختلال حرکتی است که به طور معمول با بالا رفتن تعداد پلک زدن مشخص می‌شود.
* فلج بِل؛ به دلیل التهاب و آسیب به عصب صورت به دلیل عفونت ویروسی، این مشکل سبب فلج موقتی پلک و حتی یک سمت صورت می‌شود.
* اختلال تیک؛ یک الگوی پریدن پلک است، که به طور معمول با یک تیک دیگر همراه می‌شود.
انواع پرش پلک
در اینجا به انواع پرش پلک اشاره می‌کنیم. به طور کلی 3 نوع پرش پلک چشم وجود دارد:
اول، پرش خفیف که بیشتر به دلیل مسائل روزمره همچون خستگی، استرس است. این حالت احتمال دارد بر اثر تحریک قرنیه‌ی چشم نیز ایجاد شود.
مورد بعدی بلفارواسپاسم خوش خیم است که بیشتر در میانه تا اواخر بزرگسالی ایجاد می‌شود و به تدریج و با گذشت زمان بدتر می‌شود. بانوان 2 برابر بیش از آقایان در خطر مبتلا شدن به این عارضه هستند. این نوع از پرش چشم خطرناک نیست؛ ولی موارد شدید آن می‌تواند در کارهای فرد مبتلا اختلال ایجاد کند. این نوع با پلک زدن‌های زیاد و سریع و یا تحریک چشم شروع می‌شود. با شدید شدن این حالت، احتمال دارد نسبت به نور حساس‌تر شوید، و یا اینکه بینایی تار شود و در نهایت مبتلا به گرفتگی صورت شوید. این اسپاسم‌ها احتمال دارد به اندازه‌ای شدید شوند که پلک‌ها به شکل کامل بسته شوند. دلیل این پرش پلک به درستی واضح نیست؛ ولی احتمال دارد عوامل ژنتیکی و محیطی در آن نقش دارند.
مورد بعدی اسپاسم یک‌طرفه‌ی صورت است که خوشبختانه بسیار نادر است. این وضعیت در عضلات پیرامون دهان و پلک رخ می‌دهد. بر خلاف 2 نوع قبلی، این وضعیت معمولا تنها یک سمت صورت را درگیر می‌کند. دلیل این حالت بیشتر فشار شریان بر اعصاب عبوری از صورت است.
چگونه می‌توان پرش چشم را متوقف کرد؟
جهت متوقف نمودن پرش چشم و درمان پریدن پلک چشم راست چندان سخت نیست تنها بایستی در نخستین گام علت بروز آن را شناسایی نمود. بعضی وقت‌ها با ایجاد تغییرات کمی در سبک غذایی و روش زندگی تا حد زیادی خطر دچار شدن به این مورد را کم کرده و به برطرف نمودن آن به شکل کامل کمک خواهد کرد. ولی در اغلب اوقات می‌توان با استراحت دادن به چشم، قرار دادن کمپرس گرم بر روی چشم یا مقداری خوابیدن و نفسی عمیق، پرش را درمان نمود. این راه را می‌توان یکی از راه‌های درمان خانگی پرش پلک معرفی نمود.
در صورت داشتن موارد نام برده شده در زیر بایستی سریعا به پزشک مراجعه نمایید. تمام این موارد علائم وجود معضلات جدی هستند که بایستی به دقت بررسی شوند:
- پرش پلک چشم ماندگار و طولانی مدت
- تغییر ناگهانی در شکل و حرکات نیمی از صورت و چشم
- بسته شدن پلک‌ها تا اندازه‌ای که امکان باز نمودن چشم‌ها وجود نداشته باشد.
علت نبض زدن پلک چشم
دلیل نبض چشم می‌تواند به دلیل استرس بالا و یا اینکه خستگی زیاد باشد. در حقیقت عوامل زیادی زمینه ساز به وجود آمدن مشکل نبض زدن پلک می‌شوند. بنابراین جهت پیشگیری از نبض پلک بایستی در ابتدا اقدام به برطرف نمودن مواردی که باعث ایجاد این مشکل می‌شوند کنید.
مثلا نبض زدن که ناشی از آلرژی است، می‌تواند با رعایت نکاتی از بین برود. آلرژی‌های چشمی سبب می‌شوند تا شخص همیشه چشم‌های خود را به دلیل خارش بمالد. در این حالت همانگونه که قبل‌تر نیز ذکر شد سبب آزاد شدن هیستامین می‌شود که نتیجه آن می‌تواند پریدن پلک باشد.
علائم پریدن پلک چیست؟
پرش پلک یک پلک زدن غیرارادی است. اگر انقباض مکرر باشد، احتمال دارد بینایی را تحت تاثیر قرار دهد. انقباضات اندک اندک چشم شایع هستند. اگر اغلب اوقات دچار پرش چشم می‌شوید، احتمال دارد به بیماری به نام بلفارواسپاسم خوش خیم مبتلا باشید. از اصلی‌ترین نشانه‌های این مشکل می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- سوزش چشم (نخستین علامت است)
- بالا رفتن تعداد پلک زدن
- حساسیت به نور
- خشکی چشم
- مشکلات بینایی، اگر پرش پلک زیاد و طولانی باشد
- اسپاسم صورت
- علائم گل مژه
پرش پلک معمولا احتیاجی به اقدامات اورژانسی ندارد. با این وجود، گرفتگی مزمن پلک احتمال دارد نشانه یک اختلال جدی مغز باشد. اگر با گرفتگی مزمن پلک به همراه هر کدام از نشانه‌های زیر مواجه شدید، نیاز است پزشک شما را معاینه کند:
- قرمز شدن چشم
- ترشحات غیرمعمول چشم
- افتادگی پلک بالایی
- ورم پلک بالای چشم
- بسته‌شدن کامل پلک‌ها
- ادامه یافتن پرش به مدت چند هفته
- تاثیر پرش پلک بر سایر بخش‌های صورت
از آنجا که دلیل پرش مشخص نیست و نمی‌توان در همان ابتدای امر گفت که که این علامت خطرناک است یا نه، بایستی به دکتر عمومی مراجعه نمایید. همواره یاد داشته باشید که دکتر عمومی نخستین خط درمان در مواجهه با مشکلات سلامتی و پزشکی است.
علت پریدن پلک چشم در بارداری
پرش پلک در بارداری به طور معمول به علت استرس و خستگی ایجاد می‌شود. پرش چشم به علت اسپاسم پلک بالا یا پایین بانوان باردار رخ می‌دهد و اگرچه آزاردهنده است، ولی معمولا به ضرری برای مادر و کودک ندارد. کمبود بعضی از ویتامین‌ها و مواد معدنی در دوران بارداری بانوان هم می‌تواند سبب پریدن پلک شود.
دلیل پریدن پلک چشم در کودکان
دلیل اصلی پرش چشم در کودکان و افراد با سنین پایین می‌تواند گوناگون باشد. اما رایج‌ترین آن خستگی و کمبود خواب است، چرا که خستگی می‌تواند عضلات چشم را مستعد انقباض کند. مصرف زیاد از حد قند هم سیستم عصبی را تحریک می‌کند و سبب انقباض ماهیچه‌ها می‌شود. دلیل دیگر پریدن پلک چشم در کودکان خشکی چشم است که به دلیل استفاده زیاد از مانیتورهای تلفن همراه و کامپیوتر بسیار رایج است.
درمان پرش چشم
اگر پرش چشم به طول انجامید، نیاز به بررسی، تشخیص و درمان دارد، به ویژه اختلال بلفارواسپاسم و اسپاسم نیمه‌صورت.
جهت درمان پرش چشم پزشک نخست یک ارزیابی انجام می‌دهد و سابقه پزشکی را مورد مطالعه قرار می‌دهد. همچنین بایستی دلیل نبض زدن چشم را با کمک پزشک مشخص کنید.
با توجه به وضعیت فرد و تشخیص پزشک، یکی از راه‌های درمان انتخاب می‌شود. در اینجا به روش‌های درمان آن می‌پردازیم:
تحریک عمقی مغز
این درمان تقریبا مدرن است و از آن جهت درمان بعضی از اختلالات عصبی نیز استفاده می‌شود. در این تکنیک با عمل، یک الکترود در داخل جمجمه فرد مورد نظر قرار داده می‌شود که با ارسال کردن پالس‌های الکتریکی، به تنظیم نمودن بخش‌های دچار اختلال مغز کمک می‌کند. درمان پریدن پلک چشم با این تکنیک به طور معمول ساده است.
عمل جراحی
اگر درمان‌های تجویز شده از طرف پزشک مثمر ثمر واقع نشد و شخص دچار کاهش بینایی شد، عملی به اسم میِکتومی برای فرد مورد نظر تجویز می‌شود. در این جراحی، عضلاتی که در بسته شدن پلک نقش دارند برداشته می‌شوند.
ویتامین برای تیک عصبی
جهت درمان تیک عصبی به ویژه در بخش چشم، پزشکان به طور معمول مصرف محلول‌های خوراکی مثل منیزیم و ویتامین B6 را پیشنهاد می‌کنند. این مواد تیک کودکان مبتلا به تورت را به نحو قابل قبولی کاهش می‌دهد.
بوتاکس برای پرش چشم
در موارد بسیار کم، با وجود انجام روش‌های درمانی مختلف، پرش چشم متوقف نمی‌شود. اگر این مشکل ماندگار و مزمن باشد، می‌توان با تزریق نمودن مقداری بوتاکس آن را درمان نمود. بوتاکس تزریق شده به این قسمت انقباضات ماهیچه‌ای غیرارادی که سبب ایجاد مشکل شده‌اند را متوقف می‌کند.
باید توجه داشت که این تکنیک جهت درمان تیک عصبی چشم احتیاج به مشاوره پزشک دارد.
درمان پرش پلک با طب سنتی
روش‌های گوناگونی جهت درمان‌های خانگی مورد استفاده قرار می‌گیرند. بعضی از این کارها از نظر طب سنتی در ادامه آمده‌اند که به معرفی یکی از آنها پرداخته‌ایم. در طب سنتی حکیم ابوعلی سینا ذکر شده است که دلیل پرش پلک کمبود بعضی از ویتامین‌ها و مواد معدنی است. پس می‌توانید با رژیم غذایی خاص این کمبود را برطرف نمایید.
در ادامه بعضی از مواد غذایی معرفی شده‌اند که مصرف نمودن آنها می‌تواند این مورد را کاهش دهد:
- یک لیوان شیر هویج و یک قرص مخمر
- خوراک لوبیا خشک
- غلات
- لوبیا سبز
- استانبولی پلو
- کباب گوشت قرمز
- زرده تخم مرغ
- شیر عسل
- گردو و خرما با شیر
- مصرف سالاد و سبزیجات برگ سبز
- استفاده از روغن زیتون
چگونه از پریدن پلک چشم جلوگیری کنیم؟
جهت جلوگیری از پریدن پلک چشم راه‌های مختلفی وجود دارد. این مورد یعنی ایجاد پرش می‌تواند به دلیل کمبود مواد مغذی همچون ب ۱۲ باشد. مناسب‌ترین راه جهت دریافت منیزیم مصرف نمودن سبزی‌هایی با برگ سبز، موز و لوبیا است. دیگر برای جلوگیری از این عارضه عبارت‌اند از:
- کافئین زیادی مصرف نکنید
- به اندازه کافی بخوابید
- استرس را کاهش دهید
- منابع تحریک چشم را کاهش داده و از قطره چشم استفاده نمایید
- از عینک آفتابی استفاده کنید
سخن پایانی
در این مطلب در رابطه با پرش پلک صحبت نمودیم و موارد پیرامون این موضوع را بررسی کردیم، جهت اطلاعات بیشتر در این زمینه شما عزیزان می‌توانید با کارشناسان تیم دکتر خوانساری ارتباط بگیرید. امیدواریم مطالب این محتوا برای شما عزیزان مثمر ثمر واقع شده باشد.
